<![CDATA[HISPANISTA - STORIES]]>Mon, 27 May 2024 00:19:45 +0300Weebly<![CDATA[Το δίδαγμα της χιονισμένης Μαδρίτης]]>Sun, 10 Jan 2021 15:33:58 GMThttp://hispanista.gr/stories/7089365
Picture
της Ζαμπέλας Κουραμπά
​Φωτογραφίες: Néstor Almarza Miszczuk

Η κακοκαιρία Φιλομένα κατάφερε να «ντύσει» στα λευκά τη Μαδρίτη, για πρώτη φορά μετά το 2009. Πολλοί, μάλιστα, μιλούν για την σφοδρότερη κακοκαιρία των τελευταίων 70 ετών στην ισπανική πρωτεύουσα. Το χιόνι, όμως, είναι ένα είδος κακοκαιρίας που προκαλεί φρενίτιδα ενθουσιασμού σε πολλούς ανθρώπους. Παρά τα προβλήματα στο οδικό δίκτυο από τη χιονόπτωση, τις αρκετές πτώσεις δέντρων, την χαμηλή θερμοκρασία και την πανδημία, οι Μαδριλένοι βρήκαν αφορμή να ενθουσιαστούν και να μετατρέψουν τα δρομάκια της Μαδρίτης σε παγοδρόμιο και τα σκαλιά του Μουσείου του Πράδο σε πίστα σκι! 

Αυτή η φρενίτιδα ενθουσιασμού θα μπορούσε να είναι ένας κυριολεκτικός ορισμός της ισπανικής έκφρασης «Al mal tiempo, buena cara» ή αλλιώς «όταν έχει κακοκαιρία, χαμογέλα». Πρόκειται για μια από τις αγαπημένες μου φράσεις στα ισπανικά, για ένα μότο οπτιμισμού, που προτείνει να αντιμετωπίζεται με θετική διάθεση η κάθε δύσκολη στιγμή. Οι ρίζες αυτής της έκφρασης βρίσκονται στην Πολωνία του 19ου αιώνα, όπου ένας ζητιάνος παρά τις άσχημες συνθήκες διαβίωσής του, πάντοτε χαμογελούσε και έλεγε ότι αισθάνεται πολύ ευτυχισμένος. 

Δες, λοιπόν, το παρακάτω υλικό από τη χιονισμένη Μαδρίτη και χαμογέλα!  
Picture
Picture
]]><![CDATA[Μοναχικές campanadas για πρώτη φορά στην ιστορία!]]>Thu, 31 Dec 2020 11:59:12 GMThttp://hispanista.gr/stories/7631856
Picture

της Ζαμπέλας Κουραμπά 

​​Σταφύλια και campanadas στην Puerta del Sol . Αυτή ήταν η συνταγή για την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς (Nochevieja) στη Μαδρίτη για περισσότερο από έναν αιώνα. Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονταν στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης για να καλωσορίσουν το νέο έτος με έναν από τους πιο ιδιαίτερους τρόπους στον κόσμο. Η πανδημία του Covid-19 κατάφερε, όμως, να γράψει ιστορία και να κάνει ότι δεν κατάφεραν η πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-1920),  ο τυφώνας στις 31 Δεκεμβρίου του 1930 (σταμάτησε μία ώρα πριν από την αλλαγή του χρόνου) και ο εμφύλιος πόλεμος (1936-1939)... 

Έτσι, στις 31 Δεκεμβρίου 2020 θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που το ρολόι στο κτίριο Real Casa de Correos στην Puerta del Sol θα χτυπήσει 12 φορές και δεν θα είναι κανείς εκεί να φάει τις 12 ρόγες από σταφύλι, λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας στην ισπανική πρωτεύουσα. Η αλλαγή του χρόνου θα γίνει αποκλειστικά κατ' οίκον με όριο τα 6 άτομα και τηλεοπτική κάλυψη από την άδεια Puerta del Sol. Θέλεις να μάθεις, όμως, τι ακριβώς συνέβαινε στο κέντρο της Μαδρίτης για περισσότερο από 100 χρόνια; 

Το «γηραιό» ρολόι της Πουέρτα δελ Σολ
Πρόκειται για το πιο διάσημο ρολόι στην Ισπανία που είναι τοποθετημένο στον πύργο του κτιρίου Real Casa de Correos στην πλατεία Puerta del Sol. Χρειάστηκε 3 χρόνια να κατασκευαστεί, εγκαινιάστηκε από τη βασίλισσα Isabel II με αφορμή τα γενέθλιά της και ήδη μετράει 152 χρόνια παρουσίας στην κεντρική πλατεία. Μάλιστα, ο κατασκευαστής του ρολογιού José Rodríguez Losada εξορίστηκε στην Αγγλία από τον πατέρα της Isabel, Fernando VII λόγω φιλελεύθερων πεποιθήσεων. Το 1936 το ρολόι της Puerta del Sol επέζησε από βομβαρδισμούς του εμφυλίου πολέμου, ενώ το 1952 η Βενεζουέλα προσπάθησε ανεπιτυχώς να το ...αγοράσει.

Το ρολόι αυτό δεν έχει κανέναν ηλεκτρονικό μηχανισμό και μπορεί να χτυπήσει 1 φορά αν είναι 1 η ώρα, 2 φορές στις 2 η ώρα, 3 φορές στις 3 η ώρα κ.ο.κ. Έχει, επίσης, μηχανισμό για να παράγει 2 χτύπους (campanadas) για το πρώτο τέταρτο της ώρας, 4 χτύπους όταν η ώρα είναι και μισή, 6 χτύπους όταν είναι παρά τέταρτο και 8 χτύπους όταν είναι ακριβώς. Οι χτύποι κάθε ώρα και οι χτύποι κάθε τέταρτο είναι διαφορετικοί. Αυτό να το έχεις κατά νου για να καταλάβεις το κόλπο για τις περίφημες 12 campanadas της Πρωτοχρονιάς. 

Η πρόβα του ρολογιού (las preuvas)
Ευτράπελα που έχουν συμβεί στο παρελθόν με τα χτυπήματα και τον συγχρονισμό του ρολογιού της Puerta del Sol την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, έχουν κάνει απαραίτητη τη διεξαγωγή δοκιμαστικών χτυπημάτων πριν από την αλλαγή του χρόνου. Από αυτές τις πρόβες, αυτή που γίνεται τα μεσάνυχτα της 30ής Δεκέμβρη έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε μια «μικρή» Παραμονή Πρωτοχρονιάς: χιλιάδες άτομα συγκεντρώνονται στην Puerta del Sol  για να γιορτάσουν και να προβάρουν το έθιμο με τα 12 σταφύλια ώστε να μην «πνιγούν» το βράδυ της Παραμονής. Συνηθίζεται, μάλιστα, οι πρόβες του εθίμου να γίνονται με σταφίδες ή με ζαχαρωτά, αντί για σταφύλια. Κάθε χρόνο η συνήθεια αυτή γίνεται όλο και πιο δημοφιλής λόγω της δυσκολίας να παρασταθεί κανείς στην ασφυκτικά γεμάτη Σολ στις 31 του μήνα. 

Όπως φαίνεται στο βίντεο της ιστοσελίδας του ABC, στα εφετινά preuvas παραστάθηκαν μόνο τα σώματα ασφαλείας της Μαδρίτης, ενώ κάτι αντίστοιχο αναμένεται και σήμερα στην αλλαγή του χρόνου. 

Οι 12 campanadas και τα σταφύλια (las uvas)
Η μεγάλη γιορτή γίνεται της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Puerta del Sol και είναι γνωστή με την ονομασία «las uvas». Λέγεται ότι το 1930 ο βασιλιάς της Ισπανίας Alfonso XIII βρέθηκε ινκόγκνιτο στην πλατεία για να γιορτάσει την αλλαγή του χρόνου μαζί με τους πολίτες, ενώ το 1962 ήταν η πρώτη φορά που η γιορτή της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Puerta del Sol μεταδόθηκε τηλεοπτικά. 

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευση του εθίμου με το σταφύλι με τις επικρατέστερες να θέτουν σαν σημεία εκκίνησης τις παρακάτω ημερομηνίες: 
​-  1882:  καταναλώνονται για πρώτη φορά ρόγες από σταφύλι στη Μαδρίτη κατά το έθιμο της γαλλικής αστικής τάξης να καταναλώνει σταφύλι και σαμπάνια κατά την αλλαγή του έτους. 
-  1892:  το έθιμο με τα σταφύλια κατά την αλλαγή του χρόνου αναφέρεται για πρώτη φορά σε έντυπο δημοσίευμα. 
-  1898:  το έθιμο ξεκίνησε όταν οι επισκέπτες του ξενοδοχείου «Gran Hotel» στην Puerta del Sol βγήκαν στην πλατεία τα μεσάνυχτα για να φάνε σταφύλια και να γιορτάσουν την αλλαγή της χρονιάς. 
-  1903:  ο ισπανικός Τύπος κάνει λόγο για πρώτη φορά για γιορτή με σταφύλια στην Puerta del Sol
​- 1909: οι παραγωγοί σταφυλιών ξεκινούν αυτό το έθιμο στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης σαν τρικ για να ξεφορτωθούν το πλεόνασμα σταφυλιών. 

​Τι ακριβώς γίνεται παραδοσιακά στην Puerta del Sol την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς; Μόλις 28 δευτερόλεπτα, πριν το ρολόι δείξει 12 ακριβώς αρχίζει να κατεβαίνει μια μπρούτζινη μπάλα για 7 δευτερόλεπτα ως προειδοποίηση ότι το έτος κοντεύει να τελειώσει, όπως φαίνεται στο παραπάνω βίντεο. Τότε και για 21 δευτερόλεπτα ηχούν 8 χτυπήματα του ρολογιού (los cuartos) που σηματοδοτούν ότι η ώρα πάει 12 ακριβώς. Ο μηχανισμός με την μπάλα είναι χειροκίνητος, ανεξάρτητος από το ρολόι και τοποθετήθηκε βοηθητικά το 1890. Στις 12 ακριβώς ηχεί η πρώτη από τις 12 campanadas και σύμφωνα με το έθιμο καταναλώνεται μια ρόγα από σταφύλι, 3 δευτερόλεπτα μετά ηχεί η 2η campanada και καταναλώνεται η 2η ρόγα από σταφύλι κ.ο.κ.  

Συνολικά, καταναλώνονται 12 ρόγες από σταφύλι με τον τρόπο που δείχνει το παρακάτω βίντεο (από την τελευταία πρόβα των campanadas στις 12 το μεσημέρι της Παραμονής) και συμβολίζουν την τύχη για κάθε μήνα του επόμενου έτους. Γι' αυτό ονομάζονται «τα σταφύλια της τύχης». Πολλοί μπερδεύουν τις 12 campanadas με τα 8 χτυπήματα του ρολογιού που προηγούνται και γι' αυτό καλό θα ήταν να μην βρεθείς «αδιάβαστος» σε αυτό το έθιμο.  Έκανα ό, τι μπορούσα! 

Από το 1988, μάλιστα, υπάρχει και συγκεκριμένο τραγούδι που ο κόσμος τραγουδάει πριν από τις campanadas και λέγεται «Un año más» από το συγκρότημα Mecano. 

Καλή χρονιά! 
]]><![CDATA[Τα ...αδέσποτα δώρα της χριστουγεννιάτικης καραντίνας]]>Tue, 29 Dec 2020 17:56:13 GMThttp://hispanista.gr/stories/2565603
Picture

​της Ζαμπέλας Κουραμπά

Λες τα κουτάβια να είναι το φετινό trend για χριστουγεννιάτικο δώρο εν μέσω εγκλεισμού; Τουλάχιστον, αυτό με έκαναν να σκεφτώ κάτι νουμεράκια από μια έρευνα του φιλοζωικού Ιδρύματος Affinity στην ισπανική κοινωνία. Ο 1 στους 5 Ισπανούς σκέφτεται να δωρίσει κουτάβι ή γατάκι φέτος τα Χριστούγεννα, εμπνευσμένος από τον εγκλεισμό που έχει επιφέρει η πανδημία. ​​
«Μακάρι, να είχα ένα ζωάκι»!
Σύμφωνα με το Ίδρυμα αυτό, ο 1 στους 4 Ισπανούς τους τελευταίους μήνες έχει ακούσει από συγγενικό του πρόσωπο κάτι σε στυλ «θέλω ένα ζωάκι». Ναι, ε; Κι η φιλενάδα μου η Μαρία τα ίδια τραβάει. Κι η Χριστίνα. Κι η Κατερίνα. Η βερσιόν «Μαμά, για τα Χριστούγεννα θέλω ένα σκυλάκι!», δεν είναι καινούρια και ούτε αποτελεί απαραίτητα πρόβλημα όταν ο «Άγιος Βασίλης» έχει φιλοζωική συνείδηση ή υπευθυνότητα.  Η κατ' εμένα απόλυτα προβληματική βερσιόν είναι το «Μακάρι να είχα σκύλο για να μπορώ να βγαίνω βόλτα μετά τις 10», που την έχω ακούσει περισσότερο από ότι τα κάλαντα αυτά τα Χριστούγεννα...  

Η καραντίνα κάνει τα κατοικίδια ανάρπαστα; 
Σε περίοδο καραντίνας στην Ισπανία ένα 36% θέλει να αποκτήσει ζωάκι για πρώτη φορά. Οι βασικοί λόγοι με σειρά προτίμησης είναι: για να κάνει παρέα στα παιδιά, γιατί υπάρχει ελεύθερος χρόνος για το ζωντανό, γιατί θα είναι αντίδοτο στη μοναξιά και για λόγους σωματικής άσκησης. Μονάχα, ένα 18% εξ αυτών έχει κάποιο άλλο κίνητρο... Επίσης, οι 9 στους 10 που περνούν την καραντίνα με τετράποδη παρέα δηλώνουν «τυχεροί», ενώ ένα 32% εξ' αυτών επιθυμεί να αποκτήσει ακόμη ένα κατοικίδιο. Τι νούμερα θα είχαμε, άραγε, εάν τραβούσαμε την ίδια «κοινωνική φωτογραφία» στην Ελλάδα (φοβάμαι να ψάξω για να είμαι ειλικρινής) ή εάν ερευνούσαμε σε λίγους μήνες πόσοι πράγματι απέκτησαν κατοικίδιο στη χώρα μας λόγω του εγκλεισμού; Μου ξαναήρθε στο μυαλό το «Μακάρι να είχα σκύλο για να μπορώ να βγαίνω βόλτα μετά τις 10»...

Μετά την καραντίνα τι...; 
Εάν, πράγματι, στην Ελλάδα εξεταστεί η ερευνητική υπόθεση της προηγούμενης παραγράφου (βλέπε τίτλο), τότε το μόνο σίγουρο είναι ότι θα ήθελα να δω απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως: «Κρατήσατε το κατοικίδιο που δωρίσατε στο παιδί σας τα Χριστούγεννα του 2020;» ή «Κρατήσατε το κατοικίδιο που αποκτήσατε με αφορμή τον εγκλεισμό;». Δεν αρνούμαι ότι η χριστουγεννιάτικη καραντίνα μπορεί να γίνει η αφορμή για να αποκτήσουν σπιτάκι ένα σωρό αδέσποτα ή κακοποιημένα ζωάκια. Πόση υπευθυνότητα και ανιδιοτέλεια, όμως, κρύβει μια τέτοια τάση που φαίνεται να παρατηρείται σε μια κοινωνία όπως η ισπανική (και ίσως και αλλού); Μήπως μιλάμε για ...δυνάμει αδέσποτα δώρα Χριστουγέννων; Γιατί αυτή τη φορά μου ήρθε στο μυαλό το «Μακάρι να είχα άνθρωπο για να μπορώ να βγαίνω βόλτα μετά τις 10», που ...αχνοφαίνεται στην φωτογραφία. 
]]><![CDATA[Τα χριστουγεννιάτικα γλυκά της Ισπανίας]]>Sat, 26 Dec 2020 17:45:39 GMThttp://hispanista.gr/stories/1847830
Picture

της Ζαμπέλας Κουραμπά 

Τα Χριστούγεννα στην Ισπανία κρύβουν πολλές θερμίδες, υπέροχο πλάσμα! Τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα φουντούκια, η ψίχα από κουκουνάρι, τα κάστανα και τα αποξηραμένα φρούτα παραδοσιακά καταναλώνονται σε αφθονία τις γιορτινές ημέρες και είναι οι πρωταγωνιστές σε αρκετές χριστουγεννιάτικες συνταγές ζαχαροπλαστικής. Υπάρχουν γλυκά που θυμίζουν κουραμπιέδες ή βασιλόπιτα, αλλά θα σου λείψουν σίγουρα τα μελομακάρονα αν βρεθείς στην Ισπανία τις ημέρες των γιορτών. Θα σε προετοιμάσω, όμως, για το θα αντιμετωπίσεις γευστικά σε μια ενδεχόμενη χριστουγεννιάτικη επίσκεψη. 
1. Turrón 
Το turrón είναι το χριστουγεννιάτικο γλύκισμα με αμύγδαλο, μέλι, ζάχαρη και ασπράδι αυγού. Οι παραδοσιακές ισπανικές εκδοχές αυτού του γλυκού είναι η μαλακή εκδοχή της Χιχόνα και η σκληρή του Αλικάντε, που θυμίζει πολύ αυτό που λέμε «μαντολάτο» στην Ελλάδα. 
Μπορεί κανείς να συναντήσει στην Ισπανία πολλές διαφορετικές εκδοχές του turrón: με φρούτα, με κουκουνάρια και φουντούκια, με σοκολάτα, με κρέμα καταλάνα, με καρύδα κ.α.

Διαφορετικές εκδοχές υπάρχουν και για την καταγωγή αυτού του γλυκού. Η επικρατέστερη θέλει το turrón να είναι αραβική κληρονομιά από την Αλ-Άνταλους, το μέρος της Ιβηρικής χερσονήσου που βρισκόταν υπό μουσουλμανική κατοχή από το 711 μ.Χ. για περίπου 8 αιώνες. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, οι αθλητές στην Αρχαία Ελλάδα κατανάλωναν ένα παρόμοιο γλυκό με αμύγδαλα και μέλι πριν αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Υπάρχουν, επίσης, εκδοχές που θέλουν την Βαρκελώνη για γενέτειρα αυτού του γλυκού στα χρόνια του βασιλιά Felipe V, ενώ άλλες χρεώνουν τη γέννηση του turrón στην αρχαία Αίγυπτο ή την Κρεμόνα της Ιταλίας. 

Ο αιώνας της Αναγέννησης στην Ισπανία (16ο αι.) φαίνεται πως αποτελεί τον «χρυσό αιώνα» αυτού του γλυκίσματος. Την εποχή εκείνη γράφτηκε η πρώτη συνταγή για turrón, ενώ λογοτεχνικά γίνεται μνεία από τον Lope de Rueda στο συγκεριμένο γλυκό. Συγκεκριμένα, ο θεατρικός συγγραφέας της Σεβίλλης γράφει το 1570 στο έργο του «La generosa paliza» (και όχι στο έργο «Los lacayos ladrones», όπως λανθασμένα αναφέρεται) για τον αφέντη Dalagón που τιμωρεί τους υπηρέτες του επειδή έφαγαν το turrón του Αλικάντε που ήταν επάνω στο γραφείο. 

Υπάρχουν, επίσης, διάφορα γραπτά του 16ου αιώνα που συνδέουν το turrón με τις γιορτές των Χριστουγέννων. Ένα από αυτά αναφέρει ότι ο μάγειρας του βασιλιά Felipe II συνήθιζε να σερβίρει το συγκεκριμένο γλυκό στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι του βασιλιά, ενώ ένα άλλο εξηγεί ότι την περίοδο των Χριστουγέννων οι μισθοί καταβάλλονταν στους δημοτικούς υπαλλήλους του Αλικάντε σε χρήμα και σε turrón! Σύμφωνα με άλλο έγγραφο, ήταν τόσες πολλές οι δαπάνες του Αλικάντε για την παραγωγή turrón, που οδήγησαν τον βασιλιά Felipe II να επιβάλει περιορισμό στην παραγωγή τους. Το turrón συνέχισε και για τους επόμενους αιώνες να είναι δημοφιλές την περίοδο των Χριστουγέννων, σε σημείο, μάλιστα, τον 19ο αιώνα ο βασιλιάς Carlos IV να απαγορεύσει την πώλησή του την εορταστική περίοδο για να ελέγξει τον αθέμιτο ανταγωνισμό. 
2. Polvorón
Όταν άνοιξα το τυλιγμένο σαν καραμελίτσα polvorón, αμέσως σκέφτηκα ότι επιτέλους ανακάλυψα τον ισπανικό κουραμπιέ. Αμ, δε! Την ώρα που το έπιασα και πήγα να το φάω σαν τον κλασικό ελληνικό κουραμπιέ έγινε ...σκόνη (polvo στα ισπανικά)! Κι αυτή είναι η βασική διαφορά του με τα υπόλοιπα χριστουγεννιάτικα κουλουράκια της οικογένειας των mantecados.  
Το polvorón είναι ένα είδος βουτημάτων mantecados από αλεύρι, βούτυρο, ζάχαρη και αμύγδαλα και ο σωστός τρόπος να καταναλωθεί είναι με μια μπουκιά γιατί διαλύεται εύκολα. Το γλύκισμα αυτό κατάγεται από την Ανδαλουσία του 16ου αιώνα, όπως και τα παραδοσιακά mantecados.
​3. Roscón de Reyes
Το roscón de Reyes είναι η ισπανική εκδοχή της βασιλόπιτας και κόβεται στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των τριών Μάγων στην Ισπανία. Τα ζαχαρωτά φρούτα που κοσμούν το γλυκό αυτό ψωμί μοιάζουν με τα ρουμπίνια και τα σμαράγδια που έχουν οι κορώνες των βασιλιάδων. Συνοδεύεται, επίσης, από μια χάρτινη κορώνα στο κέντρο. Η γέμιση πραλίνας, σοκολάτας, κρέμας κ.α. αποτελεί μοντέρνο στοιχείο.
Αν και η ημέρα παραδοσιακά έχει να κάνει με τους τρεις Μάγους που πήγαν τα δώρα στον νεογέννητο Ιησού, η προέλευση αυτού του εθίμου χρονολογείται 2 αιώνες πριν από τη γέννηση του Χριστού. Τότε έφτιαχναν ένα παρόμοιο γλυκό στη διάρκεια της γιορτής των σκλάβων, που διαρκούσε μια εβδομάδα και ήταν αφιερωμένη στον Κρόνο. Τον 3ο αιώνα π.Χ. ξεκίνησε η παράδοση να τοποθετείται ένα κουκί στο εσωτερικό του, που αποτελούσε σύμβολο γονιμότητας. Όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός του χρόνου. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, γιορτές σαν αυτή εξαφανίστηκαν αλλά το έθιμο με το γλυκό διατηρήθηκε σε διάφορα μέρη. Τον 18ο αιώνα, ο βασιλιάς Felipe V καθιέρωσε το να κρύβεται ένα νόμισμα στη ζύμη του roscón, όπως συμβαίνει με την ελληνική βασιλόπιτα, ενώ τα επόμενα χρόνια το νόμισμα αντικαταστάθηκε από κεραμικά αγαλματίδια.

Σήμερα στο εσωτερικό του μπορεί να κρύβονται εκπλήξεις (πλαστικά κουκλάκια, κοσμήματα και διάφορα άλλα αντικείμενα) κι ένα κουκί (hada). Σύμφωνα με την παράδοση, όποιος βρει μία από τις εκπλήξεις είναι ο «βασιλιάς» της ημέρας και τυχερός του χρόνου, ενώ όποιος βρει το κουκί πληρώνει το γλυκό και αποκαλείται κοροϊδευτικά tontolaba! Αν και οι εκπλήξεις του roscón δεν έχουν απαγορευθεί από το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των παιδιών, υπάρχει συζήτηση για την επικινδυνότητα αυτού του εθίμου. 
4. Το mazapán του Τολέδο
Λέγεται ότι τον 13ο αιώνα, στη διάρκεια της ανακατάκτησης των μουσουλμανικών εδαφών της Ιβηρικής χερσονήσου από τα χριστιανικά βασίλεια του Βορρά, οι καλόγριες της Μονής του San Clemente στο Τολέδο επινόησαν αυτά τα γλυκίσματα από αμύγδαλα και ζάχαρη για να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη πείνα που ήταν αποτέλεσμα των πολεμικών συγκρούσεων. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, τα mazapanes προέρχονται από μοναστήρι της Σικελίας, από παλιά ελληνική συνταγή ή από τους Άραβες που κατέκτησαν για 8 αιώνες κομμάτι της Ιβηρικής χερσονήσου. 
Αν και τα mazapanes καταναλώνονται στη διάρκεια όλου του χρόνου στο Τολέδο, για την υπόλοιπη Ισπανία αποτελούν χαρακτηριστικό χριστουγεννιάτικο γλυκό. Οι ανδαλουσιανές εκδοχές των mazapanes είναι πολύ δημοφιλείς. Πρόκειται για ένα είδος γλυκού με βάση το αμύγδαλο σε διάφορα μικρά σχέδια ή σε ενιαίο σχήμα χελιού! Υπάρχει, μάλιστα, και παγκόσμια ημέρα του mazapán στις 12 Ιανουαρίου! 
5. Κουφέτα (peladillas)
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα μόλις μου πρόσφεραν στην Ισπανία μια πιατέλα γλυκά Χριστουγέννων γεμάτη με κουφέτα ήταν ότι κάποιος παντρεύτηκε! Σε αντίθεση με τα ελληνικά δεδομένα, τα κουφέτα στην Ισπανία χρησιμοποιούνται σε βαφτίσεις, γάμους, γενέθλια αλλά και ως γλυκό συνοδευτικό τα Χριστούγεννα. Τα κουφέτα με αμύγδαλο είναι χαρακτηριστικό γλυκό στη Βαλένθια, ενώ τα κουφέτα με σοκολάτα μπορεί κανείς να τα βρει στα ...καζίνο! 
6. Truchas de batata
Τα truchas de batata είναι το τυπικό γλυκό που καταναλώνεται την παραμονή των Χριστουγέννων στα Κανάρια Νησιά. 
​Είναι γλυκά πιτάκια που παραδοσιακά έχουν γέμιση γλυκοπατάτας, αμυγδάλου, κανέλας και γλυκάνισου, ενώ μπορεί κανείς να βρει και truchas ​γεμιστά με κανταΐφι, σοκολάτα ή κρέμα. 

​
7. Αμυγδαλόσουπα
Η σούπα αμυγδάλου είναι το παραδοσιακό επιδόρπιο της παραμονής ή της ημέρας των Χριστουγέννων στην Ισπανία. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αλλά τα βασικά συστατικά του είναι τα αμύγδαλα και το ζεστό γάλα αρωματισμένο με λεμόνι ή πορτοκάλι και κανέλα, ενώ αρκετοί προσθέτουν τρίμματα φρυγανιάς ή ψωμιού, κρόκο αυγού και κουκουνάρι. Η κυρίαρχη εκδοχή για την καταγωγή αυτού του γλυκού είναι ότι προέρχεται από την αυτοκρατορία των Οθωμανών. 
]]><![CDATA[Μαδρίτη: 10 λεπτομέρειες που δεν θα βρεις στους τουριστικούς οδηγούς!]]>Sat, 09 Apr 2016 21:00:00 GMThttp://hispanista.gr/stories/-10
Picture

​της Ζαμπέλας Κουραμπά

Καλησπέρα, υπέροχο πλάσμα! Έζησα στη Μαδρίτη μήνες ολόκληρους. Μπορώ να σου πω ατελείωτες ιστορίες, να σου δείξω άπειρες φωτογραφίες και να σου κάνω λεπτομερή περιγραφή του τι πρέπει να δεις μόλις πας. Το πρώτο μην μου το ζητήσεις γιατί μιλάω πολύ.  Το δεύτερο επίσης με δυσκολεύει γιατί upload 3000 αρχεία δεν κάνω που να με πληρώσεις! Και σχετικά με το τρίτο, πιο καλά τα λένε οι τουριστικοί οδηγοί. Ή μήπως δεν τα λένε όλα; 

1. Θέλεις σακούλα;
"¿Bolsa? ¿Quieres?". «Σακούλα; Θέλεις;». Θα σε ρωτήσουν σίγουρα στο supermercado. Το θέμα είναι να μην πεις «ναι!» γιατί θα δεις έναν ταμία να σε κοιτάζει σαν να είσαι εξωγήινος. Οπότε πρόκειται για ρητορική ερώτηση - παγίδα, σε αντίθεση με τα ελληνικά δεδομένα. Στη Μαδρίτη το να πας με την υφασμάτινη τσαντούλα σου για ψώνια είναι τρόπος ζωής. Η ανακύκλωση και η περιβαλλοντική πολιτική είναι στοιχεία εμφανή στο πεντακάθαρο  κέντρο της πόλης. Ακόμα κι αν το βράδυ οι δρόμοι του κέντρου έχουν γεμίσει χαρτιά και σκουπίδια, το επόμενο πρωί θα έχουν εξαφανιστεί όλα. 

2. Η διάβαση πεζών δεν είναι χαλί από ζέβρα!
Πρέπει να μοιραστώ μαζί σου ότι υπάρχουν στον πλανήτη μας οδηγοί που δεν βλέπουν την διάβαση πεζών σαν διακοσμητικό χαλί από ζέβρα. Αντίθετα, μάλιστα, σταματούν αυτόματα μόλις πλησιάσουν τη διάβαση λες και είναι η ίδια η ζέβρα επάνω όρθια και τους εμποδίζει. (Για να μην το παίξω έξυπνη, όταν το έγραφα αυτό το τελευταίο δεν ήξερα ότι οι φίλοι μας στην Bolivia το έχουν κάνει πράξη, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα!). 
Ανακάλυψα, λοιπόν, πολλούς τέτοιους οδηγούς σε ένα ήσυχο στενάκι κάθετο στην Calle Reyes όπου η απουσία φαναριού με έκανε να σταματώ και να κοιτάζω δειλά δειλά πόσα αμάξια έρχονται για να στρίψουν. Από την καλή μου την καρδιά, με ένα χαμόγελο της Crest και κουνώντας προς τα δεξιά το κεφάλι μου ευχαριστούσα κιόλας αυτούς τους ευγενικούς οδηγούς που σταματούσαν και μου επέτρεπαν να περάσω και να φτάσω γρήγορα απέναντι στο σπίτι μου. 
Ώσπου μια μέρα, με πολυκοσμία στο ήσυχο στενάκι είδα όλους τους πεζούς να περπατάνε στην διάβαση συζητώντας σαν να είναι επέκταση του πεζοδρομίου. Εκεί άρχισα να καταλαβαίνω ότι έπρεπε να κάνω το ίδιο. Όμως, όχι. Σταματούσα και σκεφτόμουν πόσες φορές στην Ακαδημίας περνώντας τη διάβαση με πράσινο φανάρι είχε πάει να πέσει αυτοκίνητο πάνω μου. Έτσι μάλλον θα με θυμούνται στη Μαδρίτη σαν τον μοναδικό πεζό που άφηνε τα αυτοκίνητα να περάσουν στην διάβαση... ​​

3. Παίζοντας frogger στη Gran Vía!
Αρχικά, ζητώ συγγνώμη που ήδη από τον τίτλο έχεις δύο άγνωστες λέξεις. Παρατηρείς τα υπέροχα ανθρωπάκια που δεσπόζουν περίοπτα στην παρακάτω εικόνα; Μην βιαστείς! Δεν είναι αυτό που φαίνεται... 
Picture
Να σου συστήσω, λοιπόν, την Gran Vía, τον μεγάλο κεντρικό δρόμο της Μαδρίτης με τα υπέροχα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα και τις ατελείωτες αλυσίδες μαγαζιών... Θα ήθελες να περπατήσεις εκεί ε; (Μην χαζεύεις τη φωτογραφία, σε παρακαλώ. Διάβασε παρακάτω!) 

​Έτσι, αγαπητό υπέροχο πλάσμα, την πρώτη φορά που βρέθηκα εκεί χάζευα τα κτίρια έτσι όπως κοιτάζουν οι τουρίστες την Guernica του Picasso στο Museo Reina Sofía. Απλά να ξέρεις ότι όλα αυτά είναι μια παγίδα. Στην πραγματικότητα αυτός ο υπέροχος δρόμος είναι μια ζωντανή πίστα Frogger. Εκείνο το πανάρχαιο παιχνίδι με το πράσινο βατραχάκι που έπρεπε να περάσει απέναντι χωρίς να το χτυπήσουν τα αμάξια στο δρόμο.
Σε καμία περίπτωση δεν εννοώ ότι κινδύνευες από τα αμάξια στον δρόμο. Σου εξήγησα άλλωστε προηγουμένως για τους ...κακούς οδηγούς της Μαδρίτης. Οι αντίπαλοι ήταν αυτά τα υπέροχα ανθρωπάκια που είδες σε μία από τις προηγούμενες φωτογραφίες. (Μην κάνεις scroll up τώρα στην φώτο. Τόση ώρα την κοίταζες!) Ο σκοπός τους; Να σε κουτουλήσουν. Να μην σε αφήσουν να περπατήσεις σε ευθεία γραμμή. Τι; Νομίζεις ότι θα τα καταφέρεις, εάν στρίψεις για να τους αποφύγεις; Όχι! Θα στρίψουν κι αυτοί πάνω σου. Και θα πεις κι ένα ...perdón (με όση ευγένεια σου έχει απομείνει)! Εκείνοι δεν πρόκειται να σου ζητήσουν συγγνώμη. 

4. Όταν λείπει η γάτα... χορεύουν οι «βασιλικές γαλοπούλες»!
Έχοντας γυρίσει όλο το κέντρο της Μαδρίτης δεν σου κρύβω πως το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν ότι έχει τα πάντα: μαγαζιά, ιατρεία, ένα σωρό πλατείες και πάρκα, πράσινο, παιδικές χαρές, ποτάμι, ωραίους δρόμους, παλάτι, κοινοβούλιο, αξιοθέατα, μετρό... Τα πάντα. Μέχρι και σουβλάκι βρήκα. Έχοντας δει όλα αυτά, λοιπόν, φαντάσου, πώς ένιωσα όταν συνειδητοποίησα πως κάτι βασικό - για τα ελληνικά δεδομένα - λείπει από τους δρόμους της Μαδρίτης. Και τι ήταν αυτό; Οι γάτες! (Μην το συνδέσετε με το σουβλάκι! Αμέσως!). Τόσες μέρες περπατούσα και μια γάτα δεν είχα δει! Αντίθετα, σκυλάκια, φανταχτερά και εντυπωσιακά έβλεπες συχνά παρέα με τα αφεντικά τους. Ωχ! Δεν υπήρχαν αδέσποτα...

​Το πρώτο ελεύθερο ζωάκι το είδα στο πάρκο Retiro. Ήταν ένα μικρό σκιουράκι που έκανε βόλτες γύρω από τις πετσέτες του pic nic που είχαμε στήσει. Τότε μου εξήγησαν οι ντόπιοι ότι στο πάρκο αυτό μπορείς να δεις μέχρι και βασιλικές γαλοπούλες (!) να κυκλοφορούν ελεύθερες. Πιστεύοντας ότι θα δω για πρώτη φορά ένα μεγαλοπρεπές ζώο που δεν είχα ξαναδεί ποτέ και ανακουφισμένη που δεν μου μίλησαν για ταύρους άρχισα να ψάχνω την περίφημη βασιλική γαλοπούλα. Η μεγάλη ώρα έφτασε. Πήγα στο σημείο που μου είχαν υποδείξει και αργά αργά προχωρούσα να δω αυτό το αριστοκρατικό ζώο. Και ήταν τότε που εμφανίστηκε μπροστά μου ένα κοπάδι ...παγώνια. Ναι αυτές οι ...άγριες κότες που ανθίζουν πίσω από τα κλουβιά στην Ελλάδα. Μα άκου εκεί βασιλική γαλοπούλα (pavo real). Οι Ισπανοί που με γνώρισαν το λένε παγώνι πια αυτό το ζώο. Παγώνι! ​
Picture
​
​5. Μετρό ακούω μα μετρό δεν βλέπω... 
Τώρα θα σου μιλήσω για ένα από τα πολύ ισχυρά σοκ που δέχτηκα στην αγαπημένη μου Μαδρίτη. Μετά τις γάτες και πάνω που είχα αρχίσει να συνηθίζω τις κλειδαριές που είναι τοποθετημένες ανάποδα (!) και το κλειδί που χρησιμοποιείται με τα «δοντάκια» προς τα πάνω ανακάλυψα ότι υπήρχε και κάτι άλλο που δεν πήγαινε καλά σε αυτήν την πόλη. Αυτό ήταν λίγο πιο underground βέβαια... Κάπου κάτω στο μετρό της Plaza de España. 

​Φτάνοντας με τον χάρτη, λοιπόν, στη σωστή αποβάθρα (13 γραμμές δεν είναι και λίγες!) είχα ήδη πάρει τη θέση μου μπροστά μπροστά για να επιβιβαστώ στο μετρό που θα ερχόταν σε 2 λεπτά. Άκουσα το μετρό που πλησίαζε και κοιτούσα αριστερά για να δω για πρώτη φορά πόσο διαφορετικά είναι τα μαδριλένικα από τα ελληνικά βαγόνια. Ο ήχος του μετρό ακουγόταν όλο και πιο κοντά και όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονταν αριστερά με κοιτούσαν. Μάλλον δεν κοιτούσαν εμένα αλλά το μετρό που ερχόταν. ΑΝΑΠΟΔΑ! Από τα δεξιά. Μου φάνηκε τόσο περίεργο αυτό. Περισσότερο κι από όταν είδα την αποβίβαση και την επιβίβαση των επιβατών να γίνεται με σωστή χρονική σειρά. Πρώτα βγαίνουν οι μέσα. Ύστερα επιβιβάζονται οι έξω. 
Η πρώτη ανακοίνωση που ακούστηκε μέσα στο βαγόνι (4-5 ισπανικές λέξεις) έμοιαζε λίγο με «Καλώς ορίσατε στον κόσμο των Playmobil». Όλα ήταν από πλαστικό. Εντάξει, στο μετρό δεν είχα πρόβλημα. Σε κάθε άγαρμπη στροφή όμως του Βus A που πήγαινε στο Πανεπιστήμιο Complutense βρισκόμουν από τη μία άκρη στην άλλη πάνω στα πλαστικά καθίσματα. Μόνο εγώ. Σίγουρα θα με θυμούνται σαν την φοιτήτρια εκκρεμές... ​

7. Μακριά ουρά; Σωστή ουρά!
Αρχίζοντας να ζεις στη Μαδρίτη σίγουρα δεν θα καταφέρεις να ξεφύγεις από τα ...δίχτυα της γραφειοκρατίας. Μην απογοητευτείς τώρα, ειδικά εσύ που σκέφτηκες ότι θα καταφέρεις να περπατήσεις στην Gran Via χωρίς να σε κουτουλήσουν! (Τι εννοείς ότι δεν καταλαβαίνεις; Από τη μέση ξεκίνησες να διαβάζεις το κείμενο γιατί σου φάνηκε μεγάλο;! Θενξ ρε!). Για να σε καθησυχάσω πάντως μπορώ να σου πω ότι τα περισσότερα διαδικαστικά εκεί γίνονται σχετικά γρήγορα και οργανωμένα. 

​Αυτό που σίγουρα δεν θα αποφύγεις είναι οι ...ουρές. Μία συνήθεια που οι άνθρωποι στη Μαδρίτη αγαπάνε πολύ.  Ουρές σε δημόσια υπηρεσία, στο ψιλικατζίδικο, στη στάση του λεωφορείου, σε πολυκατάστημα πάνω στη Gran Via. Ειδικά στην τελευταία περίπτωση, λίγο μετά τα εγκαίνια γνωστής αλυσίδας καταστημάτων βρέθηκα να περιμένω σε ουρά 3-4 οικοδομικών τετραγώνων! Το εντυπωσιακό δεν είναι το μήκος. Η ουρά ήταν μακριά γιατί ήταν... σωστή. Κι εννοώ, φυσικά, την πρώτη από τις παρακάτω εικόνες!

​8. Freddo cappuccino στο μπαλκόνι...
To αστείο σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι στη Μαδρίτη δεν θα βρεις εύκολα ούτε freddo cappuccino ούτε ... μπαλκόνι να καθίσεις. Ζήτημα να πρόσεξα μόνο ένα κτίριο με ευρύχωρα μπαλκόνια στο κέντρο της πόλης κάπου κοντά στην Plaza de España. Και θέλεις και καφέ, έτσι; Σερβίρεται ωραιότατος (δεν!) cafe con leche. Μόλις τον δοκιμάσεις θα αρχίσεις κι εσύ να πίνεις μπίρα από τη μία το μεσημέρι (κοστίζει φθηνότερα από εμφιαλωμένο νερό!) ή tinto de verano (από τα Cien Montaditos να δοκιμάσεις).

Τώρα αν είναι καλοκαίρι και δεν αντέχεις χωρίς Freddo θα ψάξεις το Cappuccino Madrid κοντά στην είσοδο του Parque del Retiro ή οπουδήποτε αλλού θα ζητήσεις δύο εσπρεσάκια κι ένα ποτήρι με παγάκια! Ρίχνεις τα εσπρεσάκια στο ποτήρι και ...τσουπ! Έτοιμο! Μη, μου πεις ότι θέλεις και αφρόγαλα;! Κοίτα το σοκαρισμένο ύφος του σερβιτόρου και θα το ξεχάσεις! ¡Salud! 

9. Δεν κρατάμε ομπρέλα στην Plaza de España!
Όχι! Αυτό δεν απαγορεύεται! Προτείνεται, από εμένα. Γενικά, ξέχνα τον υπέροχο ελληνικό χειμώνα. Ετοιμάσου να γνωρίσεις το κρύο που σου τρυπάει το κόκαλο. Αδυνατώ να το εξηγήσω πιο επιστημονικά αυτό. Πάντως, σίγουρα στο χιονοδρομικό των Καλαβρύτων δεν είχα τέτοιο πρόβλημα! Επίσης, ένας άγραφος κανόνας επιβίωσης στην Μαδρίτη είναι ο παρακάτω: «Όταν στην Μαδρίτη κάνει κρύο, γύρω από την κεντρική Plaza de España κάνει ΚΡΥΟ! Όταν στην Μαδρίτη φυσάει, στην πλατεία Plaza de España ΦΥΣΑΕΙ!».  

​Η βροχή της Μαδρίτης δεν μου φάνηκε τόσο ενοχλητική. Από τον πολύ αέρα όμως είχε διαγώνια κλίση. Οπότε ακολούθησε τη συμβουλή μου σε περίπτωση που βρεθείς σε μπόρα με αέρα στην Plaza de España. Ειδάλλως, η ομπρέλα σου θα είναι μία από αυτές στην παρακάτω εικόνα. Να τονίσω, επίσης, ότι το καλοκαίρι στο κέντρο της Μαδρίτης καλό θα είναι να έχεις και ένα αντηλιακό. Εγώ κατά λάθος μαύριζα μέχρι τον Νοέμβριο...!
Picture
10. Αμπουργκέσα, Μαλμπόρο, Κλίνεξ και σερβιέτες. 
Δεν μπορώ να πω ότι η Μαδρίτη δεν είναι μια φιλόξενη και πολυπολιτισμική πόλη. Από τη μία, βλέπεις μια πόλη γεμάτη πανό να αναγράφουν «Καλώς ορίσατε πρόσφυγες» και λογιών λογιών εθνικότητες στο δρόμο, στο μετρό αλλά και μικροεπιχειρηματίες Ινδούς, Λατινοαμερικάνους και ...μαντέψε!  Κινέζους πλήρως ενταγμένους στην τοπική κοινωνία. Πρέπει οπωσδήποτε να σου μιλήσω για τα περίφημα chinos, τα «κινέζικα» ψιλικατζίδικα. Πανταχού παρόντα, ξαγρυπνάνε κοντά μας για ό,τι χρειαστούμε την τελευταία στιγμή την ώρα που η τοπική αγορά κοιμάται. Και μη βιαστείς να πεις «κινέζικο» και να σκεφτείς ελαττωματικά προϊόντα. Θα το μετανιώσεις κάθε φορά που θα επισκέπτεσαι το μαγαζάκι του για οτιδήποτε χρειαστείς. 

Από την άλλη, οι άνθρωποι στη Μαδρίτη είναι αρκετά προσκολλημένοι στη γλώσσα τους. Δεν θα σου μιλήσουν εύκολα αγγλικά. Το ευρέως γνωστό ως μπέργκερ ή hamburger, θα πρέπει να μάθεις να το λες αμπουργκέσα ή μπούρχερ. Το ευρέως γνωστό ως WC θα πρέπει να μάθεις να το αποκαλείς σερβίθιος ή ασέος. Και μη γελάσεις όταν ακούσεις το Μάλμπορο ως Μαλμπόρο. Αυτό σε πείραξε; Όχι το ότι ποτέ δεν προφέρεις το r της λέξης Marlboro; Σίγουρα, θα βρεις κι άλλα τέτοια παραδείγματα. Καλώς όρισες στην καστεγιάνικη πραγματικότητα! 

​Ιδιαίτερη προσοχή τώρα! Όταν σου ζητήσουν σερβιέτα μην βγάλεις από την τσάντα σου και δώσεις αυτό που φαντάζεσαι! Χαρτομάντιλο θέλουν οι άνθρωποι. Στην περίπτωσή μου, όταν το κατάλαβα ήταν αργά... Επίσης, μερικοί ζητάνε τα χαρτομάντιλα και ως Κλίνεξ. Όχι, ο τύπος που σε σταμάτησε στο δρόμο και στο είπε δεν ψάχνει χλωρίνη...! 
Ευχαριστώ, πολύ που άντεξες μέχρι το τέλος. Υπόσχομαι ότι δεν πρόκειται να σε παρεξηγήσω που δεν κατάλαβες ότι λείπει το .... Νο 6 από τη λίστα γιατί σε είχε συνεπάρει η ανάγνωση!
]]>