Μοναχικές campanadas για πρώτη φορά στην ιστορία!

της Ζαμπέλας Κουραμπά 

​​Σταφύλια και campanadas στην Puerta del Sol . Αυτή ήταν η συνταγή για την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς (Nochevieja) στη Μαδρίτη για περισσότερο από έναν αιώνα. Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονταν στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης για να καλωσορίσουν το νέο έτος με έναν από τους πιο ιδιαίτερους τρόπους στον κόσμο. Η πανδημία του Covid-19 κατάφερε, όμως, να γράψει ιστορία και να κάνει ότι δεν κατάφεραν η πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-1920),  ο τυφώνας στις 31 Δεκεμβρίου του 1930 (σταμάτησε μία ώρα πριν από την αλλαγή του χρόνου) και ο εμφύλιος πόλεμος (1936-1939)... 

Έτσι, στις 31 Δεκεμβρίου 2020 θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που το ρολόι στο κτίριο Real Casa de Correos στην Puerta del Sol θα χτυπήσει 12 φορές και δεν θα είναι κανείς εκεί να φάει τις 12 ρόγες από σταφύλι, λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας στην ισπανική πρωτεύουσα. Η αλλαγή του χρόνου θα γίνει αποκλειστικά κατ' οίκον με όριο τα 6 άτομα και τηλεοπτική κάλυψη από την άδεια Puerta del Sol. Θέλεις να μάθεις, όμως, τι ακριβώς συνέβαινε στο κέντρο της Μαδρίτης για περισσότερο από 100 χρόνια; 

Το «γηραιό» ρολόι της Πουέρτα δελ Σολ
Πρόκειται για το πιο διάσημο ρολόι στην Ισπανία που είναι τοποθετημένο στον πύργο του κτιρίου Real Casa de Correos στην πλατεία Puerta del Sol. Χρειάστηκε 3 χρόνια να κατασκευαστεί, εγκαινιάστηκε από τη βασίλισσα Isabel II με αφορμή τα γενέθλιά της και ήδη μετράει 152 χρόνια παρουσίας στην κεντρική πλατεία. Μάλιστα, ο κατασκευαστής του ρολογιού José Rodríguez Losada εξορίστηκε στην Αγγλία από τον πατέρα της Isabel, Fernando VII λόγω φιλελεύθερων πεποιθήσεων. Το 1936 το ρολόι της Puerta del Sol επέζησε από βομβαρδισμούς του εμφυλίου πολέμου, ενώ το 1952 η Βενεζουέλα προσπάθησε ανεπιτυχώς να το ...αγοράσει.

Το ρολόι αυτό δεν έχει κανέναν ηλεκτρονικό μηχανισμό και μπορεί να χτυπήσει 1 φορά αν είναι 1 η ώρα, 2 φορές στις 2 η ώρα, 3 φορές στις 3 η ώρα κ.ο.κ. Έχει, επίσης, μηχανισμό για να παράγει 2 χτύπους (campanadas) για το πρώτο τέταρτο της ώρας, 4 χτύπους όταν η ώρα είναι και μισή, 6 χτύπους όταν είναι παρά τέταρτο και 8 χτύπους όταν είναι ακριβώς. Οι χτύποι κάθε ώρα και οι χτύποι κάθε τέταρτο είναι διαφορετικοί. Αυτό να το έχεις κατά νου για να καταλάβεις το κόλπο για τις περίφημες 12 campanadas της Πρωτοχρονιάς. 

Η πρόβα του ρολογιού (las preuvas)
Ευτράπελα που έχουν συμβεί στο παρελθόν με τα χτυπήματα και τον συγχρονισμό του ρολογιού της Puerta del Sol την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, έχουν κάνει απαραίτητη τη διεξαγωγή δοκιμαστικών χτυπημάτων πριν από την αλλαγή του χρόνου. Από αυτές τις πρόβες, αυτή που γίνεται τα μεσάνυχτα της 30ής Δεκέμβρη έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε μια «μικρή» Παραμονή Πρωτοχρονιάς: χιλιάδες άτομα συγκεντρώνονται στην Puerta del Sol  για να γιορτάσουν και να προβάρουν το έθιμο με τα 12 σταφύλια ώστε να μην «πνιγούν» το βράδυ της Παραμονής. Συνηθίζεται, μάλιστα, οι πρόβες του εθίμου να γίνονται με σταφίδες ή με ζαχαρωτά, αντί για σταφύλια. Κάθε χρόνο η συνήθεια αυτή γίνεται όλο και πιο δημοφιλής λόγω της δυσκολίας να παρασταθεί κανείς στην ασφυκτικά γεμάτη Σολ στις 31 του μήνα. 

Όπως φαίνεται στο βίντεο της ιστοσελίδας του ABC, στα εφετινά preuvas παραστάθηκαν μόνο τα σώματα ασφαλείας της Μαδρίτης, ενώ κάτι αντίστοιχο αναμένεται και σήμερα στην αλλαγή του χρόνου. 

Así estaba la Puerta del Sol durante las PreUvas en Videos

Οι 12 campanadas και τα σταφύλια (las uvas)
Η μεγάλη γιορτή γίνεται της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Puerta del Sol και είναι γνωστή με την ονομασία «las uvas». Λέγεται ότι το 1930 ο βασιλιάς της Ισπανίας Alfonso XIII βρέθηκε ινκόγκνιτο στην πλατεία για να γιορτάσει την αλλαγή του χρόνου μαζί με τους πολίτες, ενώ το 1962 ήταν η πρώτη φορά που η γιορτή της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Puerta del Sol μεταδόθηκε τηλεοπτικά. 

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευση του εθίμου με το σταφύλι με τις επικρατέστερες να θέτουν σαν σημεία εκκίνησης τις παρακάτω ημερομηνίες: 
​-  1882:  καταναλώνονται για πρώτη φορά ρόγες από σταφύλι στη Μαδρίτη κατά το έθιμο της γαλλικής αστικής τάξης να καταναλώνει σταφύλι και σαμπάνια κατά την αλλαγή του έτους. 
-  1892:  το έθιμο με τα σταφύλια κατά την αλλαγή του χρόνου αναφέρεται για πρώτη φορά σε έντυπο δημοσίευμα. 
-  1898:  το έθιμο ξεκίνησε όταν οι επισκέπτες του ξενοδοχείου «Gran Hotel» στην Puerta del Sol βγήκαν στην πλατεία τα μεσάνυχτα για να φάνε σταφύλια και να γιορτάσουν την αλλαγή της χρονιάς. 
-  1903:  ο ισπανικός Τύπος κάνει λόγο για πρώτη φορά για γιορτή με σταφύλια στην Puerta del Sol
​- 1909: οι παραγωγοί σταφυλιών ξεκινούν αυτό το έθιμο στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης σαν τρικ για να ξεφορτωθούν το πλεόνασμα σταφυλιών. 

​Τι ακριβώς γίνεται παραδοσιακά στην Puerta del Sol την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς; Μόλις 28 δευτερόλεπτα, πριν το ρολόι δείξει 12 ακριβώς αρχίζει να κατεβαίνει μια μπρούτζινη μπάλα για 7 δευτερόλεπτα ως προειδοποίηση ότι το έτος κοντεύει να τελειώσει, όπως φαίνεται στο παραπάνω βίντεο. Τότε και για 21 δευτερόλεπτα ηχούν 8 χτυπήματα του ρολογιού (los cuartos) που σηματοδοτούν ότι η ώρα πάει 12 ακριβώς. Ο μηχανισμός με την μπάλα είναι χειροκίνητος, ανεξάρτητος από το ρολόι και τοποθετήθηκε βοηθητικά το 1890. Στις 12 ακριβώς ηχεί η πρώτη από τις 12 campanadas και σύμφωνα με το έθιμο καταναλώνεται μια ρόγα από σταφύλι, 3 δευτερόλεπτα μετά ηχεί η 2η campanada και καταναλώνεται η 2η ρόγα από σταφύλι κ.ο.κ.  

Συνολικά, καταναλώνονται 12 ρόγες από σταφύλι με τον τρόπο που δείχνει το παρακάτω βίντεο (από την τελευταία πρόβα των campanadas στις 12 το μεσημέρι της Παραμονής) και συμβολίζουν την τύχη για κάθε μήνα του επόμενου έτους. Γι' αυτό ονομάζονται «τα σταφύλια της τύχης». Πολλοί μπερδεύουν τις 12 campanadas με τα 8 χτυπήματα του ρολογιού που προηγούνται και γι' αυτό καλό θα ήταν να μην βρεθείς «αδιάβαστος» σε αυτό το έθιμο.  Έκανα ό, τι μπορούσα! 

El fin de año se adelanta en la Puerta del Sol en Videos

Από το 1988, μάλιστα, υπάρχει και συγκεκριμένο τραγούδι που ο κόσμος τραγουδάει πριν από τις campanadas και λέγεται «Un año más» από το συγκρότημα Mecano. 

Καλή χρονιά!